Uitvaart van moeder

De familie verkeert in diepe rouw na het overlijden van moeder. Kinderen en kleinkinderen – in het wit – werpen zich dag en nacht wenend terneer voor haar kist, die thuis staat opgesteld. Onderwijl wordt een van de huwelijken voltrokken die moeder op de valreep geregeld had, met verkort ritueel. Voor het andere lukt het niet de juiste dag te vinden.

Ko Ho Sing stuurt vanuit de gevangenis familie en relaties buiten Djokja bericht. Onder de brief staat een hele rij namen: behalve zijn eigen naam ook die van zijn broers en van hun zonen en kleinzonen. Maar geen vrouwen: geen zusters, geen dochters, evenmin hun zonen of kleinzonen, want dat hoort niet. Er komen veel betuigingen van deelneming binnen.

Er wordt geen haast gemaakt met de begrafenis. Echtgenote 1 ziet met lede ogen de kosten met de dag oplopen. En dan die malle trouwerij tussendoor; het geld vliegt weg. Wat wil je, zegt Ho Sing, begraven is duur, zeker als je er op gaat letten. Maar ze zijn toch niet arm, en hebben ze hun welvaart uiteindelijk niet aan moeder te danken? Hij vindt het fijn om moeder samen te laten hemelen (njoewargakké). En, laten we wel wezen, het is zijn geld.

Op 15 augustus wordt moeder begraven, achttien dagen na haar verscheiden. De uitgebreide familie en de vele vrienden en relaties staan garant voor een lange stoet. Honderden mensen lopen mee, Chinezen, Nederlanders, Javanen.

Alles gaat er heel ordelijk aan toe. Kinderen en kleinkinderen houden vlaggetjes op, er zijn kleurige bloemen van papier, de kist – 32 dragers – is onzichtbaar onder een doek en bloemen. Het portret van moeder staat op een draagstoel. Vrienden en relaties of hun lokale vertegenwoordigers torsen bogen met heilwensen voor de overledene (in het Chinees). Er zijn verscheidene muziekkorpsen, met fluiten en trompetten, trommels en bekkens.

Het eerste doel is Ko Ho Sing, in de gevangenis. Daarna gaat het verder naar de begraafplaats. Op de kruispunten stopt de stoet steeds voor gebed. Overal kunnen de gasten zich laven: vóór vertrek, op de begraafplaats, maar ook onderweg. (Voor de Nederlanders zijn er tevens sigaren, ook onderweg).

Na de gedetailleerde beschrijving van de stoet, vele bladzijden lang, wordt de teraardebestelling summier afgedaan in twee regels.

Met de spectaculaire opzet van de begrafenis geeft Ko Ho Sing uitdrukking aan zijn grote verering van moeder. De massale respons moet een troost voor hem geweest zijn.


Copyright © 2024 Willem van der Molen