Werk

Ko Go Hé Té was naar Java gekomen om zijn verwant Ko Si Joe te zien maar ook om werk te vinden en geld te verdienen. Ko Si Joe biedt hem aan in zijn suikerfabriek te komen werken als magazijnhoofd en leidinggevende. De suikerfabriek, ‘Pring Woeloeng’, bevindt zich buiten Djokja; de tekst zegt niet waar. Go Hé Té neemt het aanbod aan.

Zijn bekwaamheid en inzet maken indruk op Ko Si Joe. Hij besluit dat de jongen een baan verdient die meer oplevert: inner van belasting. In deze tijd had je op Java nog tolhekken; als je daar langs wilde, moest je belasting betalen over de goederen die je bij je had. De opbrengst ging naar de Javaanse vorst aan wie het tol toebehoorde. Hoe Ko Si Joe zulke posten kon uitdelen, vermeldt het verhaal niet.

De opleiding tot het ambt van tolgaarder is kort: Go Hé Té krijgt een vuistregel mee voor het schatten van de aanslag en wordt geïnstrueerd over het doel van de twee pieken, de steekwapens die hij rechts en links voor het wachthuisje zal aantreffen (‘om weigerachtige passanten dood te steken’).

De post bevond zich in Medono. Er zijn vier dorpen met die naam in Midden-Java. De biografie maakt niet duidelijk om welk Medono het gaat; alleen dat het aan de weg naar Surakarta ligt. Bijster druk is het er niet; Go Hé Té zit er al een paar dagen als de eerste passant opdoemt. Onze nieuwbakken functionaris laat niet merken dat het om de eerste klant van zijn leven gaat:

‘Waar gaan wij naar toe?
En wat hebben wij daar bij ons?’
De koopman antwoordde beleefd,
met een zenuwachtige trek op zijn gelaat:
‘Loerik, meneer,
om in Solo
aan de man te brengen.’
Go Hé Té kwam achter zijn tafeltje vandaan
en inspecteerde de goederen.
Hij maakte een schatting van de prijs,
een gulden of honderd,
en sloeg de man voor vijf gulden aan.
De koopman
betaalde grif
met twee rijksdaalders,
en kreeg een bewijsje
met een stempel. Vervolgens maakte hij zich uit de voeten.

(Loerik is gestreepte stof, om zijn traditionele uitstraling tegenwoordig weer helemaal in.) Het is opvallend hoe snel Ko Go Hé Té zich de juiste toon eigengemaakt heeft. De scène verraadt een mengeling van talent en geoefendheid. De intimiderende zichtbaarheid van het wapentuig versterkt het prille gezag.


Copyright © 2025 Willem van der Molen